Ως κατάθλιψη ορίζεται η διαταραχή εκείνη στην οποία το άτομο βιώνει τη διάθεση, τις σκέψεις αλλά και τη σωματική του κατάσταση διαφοροποιημένα με αρνητικό τρόπο. Πιο αναλυτικά, οι τομείς που μπορούν να επηρεαστούν είναι η διατροφή, η ρουτίνα του ύπνου, η ικανότητα αντίληψης του εαυτού, ακόμη και η ικανότητα σκέψης και λήψης αποφάσεων.

Οι άνθρωποι τείνουν να διαγιγνώσκουν τους εαυτούς τους κατά καιρούς με «κατάθλιψη», παρερμηνεύοντας πολλές φορές το απόλυτα φυσιολογικό καταθλιπτικό συναίσθημα που παρουσιάζεται στη διάρκεια της ζωής κάποιου με κάτι που έχει σαφώς μεγαλύτερη ένταση, αλλά και διάρκεια. Με άλλα λόγια είναι αναμενόμενο, αν όχι φυσιολογικό ορισμένες φορές να «έχουμε τις μαύρες μας». Εκείνο που θα πρέπει κανείς να προσέχει είναι η ένταση, η διάρκεια αλλά και η λειτουργικότητα του ατόμου καθώς αυτά αποτελούν τις ενδείξεις εκείνες που θα μας οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι κάποιος πάσχει από κατάθλιψη και όχι από καταθλιπτικό συναίσθημα.

Ενδεικτικά, η κατάθλιψη παρουσιάζεται σαν αποτέλεσμα μιας σειράς συμπτωμάτων τα οποία θα αναφέρουμε εκτενέστερα πιο κάτω σε σχετικό πίνακα. Αυτό που πρέπει να καταλάβει κάποιος είναι ότι για να διαγνωσθεί κάποιος με κατάθλιψη, δεν είναι απαραίτητο να συγκεντρώνει το σύνολο της γνωστής συμπτωματολογίας, αλλά έναν επαρκή αριθμό αυτών των συμπτωμάτων. Άλλωστε, ο αριθμός των συμπτωμάτων των ανθρώπων με κατάθλιψη διαφέρει από άτομο σε άτομο με ορισμένους να συγκεντρώνουν περισσότερα συμπτώματα συγκριτικά με άλλους. Αυτό που επίσης διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά και στο ίδιο το άτομο ανάλογα με τη χρονική διάρκεια της διαταραχής είναι η ένταση των συμπτωμάτων.
 

Καταθλιπτική διάθεση	Διάρκεια την περισσότερη διάρκεια της ημέρας και σχεδόν κάθε μέρα, για ένα διάστημα δύο βδομάδων.
Απώλεια της ευχαρίστησης και μείωση του ενδιαφέροντος	Δραστηριότητες που στο παρελθόν παρείχαν ικανοποίηση στο άτομο
Άγχος	Κάποιες φορές εκδηλώνεται ως δυσφορία, φόβος ή αίσθημα ότι κάτι επικίνδυνο πρόκειται να συμβεί
Διαταραχές στον ύπνο	-Αϋπνία -Ύπνος πολλές ώρες -Ακανόνιστος ύπνος -Πρωινή αφύπνιση
Διαταραχές της όρεξης	-Απώλεια όρεξης (απώλεια βάρους) -Αύξηση όρεξης (αύξηση βάρους) -Κρίσεις βουλιμίας -Υπερφαγικά επεισόδια
Κόπωση, εξάντληση, απώλεια ενεργητικότητας	Το άτομο μπορεί να παραμείνει αδρανές όλη την ημέρα
Ελάττωση της σεξουαλικής διάθεσης	Δεν επιθυμεί ή δεν του προκαλεί καμία ευχαρίστηση
Ανημπορία, έλλειψη ελπίδας, ανησυχία και απαισιοδοξία για το μέλλον	Αίσθημα ότι τίποτα δεν πάει καλά και ότι τίποτα δε θα αλλάξει προς το καλύτερο
Δυσκολία στη συγκέντρωση, στη μνήμη, στη σκέψη αλλά και στη λήψη αποφάσεων	Συχνά δυσκολία στο διάβασμα ή στην παρακολούθηση τηλεόρασης
Αισθήματα και σκέψεις ενοχής, αναξιότητας και χαμηλή αυτοεκτίμηση	Εγώ φταίω για όλα, αυτοτιμωρία, δεν αξίζω τίποτα
Σωματικά συμπτώματα μη ιατρικώς αποδοσμένα	Πονοκέφαλοι, πόνοι στη μέση, ναυτία, δυσκοιλιότητα, δυσκολία στην αναπνοή, πόνος στο στήθος
Εμμονή σε σκέψεις θανάτους και ιδέες αυτοκτονίας	Σε άτομα με βαριά κατάθλιψη υπάρχει αυξημένος κίνδυνος απόπειρας αυτοκτονίας

Η κατάθλιψη είναι τις περισσότερες φορές το αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Ενδεικτικά, ορισμένες από τις αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν στη διάγνωση της κατάθλιψης είναι: γενετικοί παράγοντες, βιολογικοί παράγοντες, αλλά και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες.

Θεραπευτικά ανάλογα την περίπτωση συνίσταται η ψυχοθεραπευτική διαδικασία, η φαρμακευτική αγωγή αλλά και ο συνδυασμός των προαναφερθέντων. Αναφορικά με τα φάρμακα και ειδικότερα με τα αντικαταθλιπτικά, οι ειδικοί έχουν πλέον στη διάθεσή τους πληθώρα σχετικών σκευασμάτων. Η επιλογή αντικαταθλιπτικών φαρμάκων γίνεται βασιζόμενη στην ηλικία, τη συνοσηρότητα,  τον τύπο της κατάθλιψης αλλά και το πρότερο φαρμακευτικό ιστορικό του κάθε ατόμου. Τα αντικαταθλιπτικά έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση συμπτωμάτων όπως είναι οι διαταραχές της όρεξης, οι διαταραχές του ύπνου, η σεξουαλική διάθεση, οι δυσκολίες του λόγου και της κινητικότητας, ο εκνευρισμός και οι συχνές συναισθηματικές μεταβολές.

Η ψυχοθεραπεία από την άλλη πλευρά εστιάζει περισσότερο στο να «ελευθερώσει»  το άτομο από τα συμπτώματα εκείνα της κατάθλιψης (π.χ. χαμηλή αυτοεκτίμηση, απελπισία, ανημπορία, ενοχή, αυτοκτονικές σκέψεις κλπ.) που του προκαλούν επιπρόσθετο βάρος. Με αυτό τον τρόπο, επιτυγχάνεται σταδιακά μια σχετική επιθυμητή ανακούφιση των ως άνω συμπτωμάτων, με αποτέλεσμα την αυξημένη λειτουργικότητα του ατόμου. Ανεξάρτητα από τη θεραπευτική προσέγγιση που ακολουθεί ο εκάστοτε θεραπευτής, επικρατεί η διαπίστωση ότι η καταθλιπτική διάθεση συμπορεύεται με μια τάση από πλευράς του ατόμου να σκέφτεται με αρνητικό τρόπο. Σαφώς, δε μπορούμε να αγνοήσουμε τα βαθύτερα αρνητικά σχήματα που πιθανόν να υπάρχουν ανενεργά στο άτομο, αλλά καθίστανται δυνατά να το ευαισθητοποιήσουν σχετικά με το πόσο εύκολα μπορεί να ρέπει στην  κατάθλιψη.

Μέσω της ψυχοθεραπείας τα δύο συμβαλλόμενα μέρη, δηλαδή ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος θέτουν ως στόχο την από κοινού συνεργασία προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή λειτουργικότητα του ατόμου στους περισσότερους δυνατούς τομείς της ζωής του. Για τους σκοπούς του ανώτερου στόχου, ο θεραπευόμενος καλείται πολλές φορές να συμμετέχει σε μια ενεργητική διαδικασία, μέσω της οποίας εκπαιδεύεται και εξασκείται σε νέες ικανότητες αλλά και τεχνικές. Με αυτό τον τρόπο το άτομο είναι σε θέση να ενεργοποιήσει τις αντίστοιχες τεχνικές όταν του παρουσιαστεί η ανάγκη μετριάζοντας, ή ακόμα και αποφεύγοντας την ύπαρξη νέων καταθλιπτικών επεισοδίων.

Η θεραπευτική διαδικασία μπορεί να περάσει από διάφορα στάδια όπως η πρακτική και άμεση λύση των προβλημάτων, αλλά και η βαθύτερη αντιμετώπιση της αιτίασης του προβλήματος. Το βάθος στο οποίο θα φτάσει κάθε θεραπεία εξαρτάται αποκλειστικά από τη θέληση του θεραπευόμενου να αντιμετωπίσει και να γνωρίσει τον εαυτό του αλλά και να εμπιστευτεί τον θεραπευτή του.